Samorząd Olsztyna zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego decyzje, które miały rygor natychmiastowej wykonalności. Temida zgodziła się ze stanowiskiem przedstawionym przez prawników Urzędu Miasta.

W uzasadnieniu można przeczytać, że: "sam przedmiot skargi czyni prawdopodobnym wystąpienie niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków w razie wykonania decyzji. Rozbiórka pomnika przed rozpoznaniem sprawy przez Sąd może (...) sprawić, że w razie ewentualnego uwzględnienia skargi, udzielona (...) ochrona sądowa może okazać się iluzoryczna".

- Wojewoda oraz minister robią wszystko, żeby pomnik zburzyć - mówi prezydent Olsztyna, Piotr Grzymowicz. - Posługują się przy tym mniej drastycznie brzmiącym określeniem, mówiąc o doprowadzeniu do usunięcia pomnika z przestrzeni publicznej Olsztyna. Ja natomiast zgodnie z pierwotną ideą jestem zwolennikiem jego pozostawienia, jako miejsca edukacji historycznej i obudowania go treściami pokazującymi złożoność i dramat II wojny światowej.

Tego typu działania, których hasłem jest "Projekt dla Pokoju" przedstawiła grupa ludzi nauki i kultury, której liderem jest historyk z Instytut Studiów Politycznych PAN, prof. Robert Traba. To propozycja utworzenia oryginalnego muzeum "pod chmurką". Niezwykle urządzona przestrzeń byłaby z jednej strony hołdem dla ofiar radzieckiego i nazistowskiego totalitaryzmu, z drugiej zaś przestrogą dla kolejnych pokoleń.

Pomnik na pl. Dunikowskiego powstawał w latach 1949-53. Był wpisany do rejestru zabytków od 1993 roku, natomiast jego otoczenie od 2010 roku. Ochrona została zdjęta odgórnymi decyzjami w tym roku. Xawery Dunikowski w latach 1940-1945 był więźniem obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.